နာမ္
+ (သက္ရွိသက္မဲ့၊ ျဒပ္ရွိျဒပ္မဲ့)၊ အမည္ဟူသမွ်။ နာမ္ေခၚၾကပါ။
+ တစ္၁, မ်ား၂, စိတၱဇ၃၊ အစုျပ၄၊ မွတ္ၾက နက္ ၄ ျဖာ။
+ ၁(ေမာင္ေမာင္ ဧရာ)၊ ၂(လူၿမိဳ႕စာေစာင္)၊ ၃(ပညာေအာင္ျခင္း)၊ ၄(အသင္းမိသား)၊ နက္ေလးပါး၊ မွတ္သားသာဓကာ။
+ ၁ပင္ကိုယ္ ၂ေပါင္းစပ္၊ ၃ႀကိယာနာမ္ ၄ဂုဏ္ရည္၊ ဖြဲ႕စည္းတည္၊ ၄လီမွတ္စရာ။
+ (ေမတၱာမိုးေန)၊ ပင္ကိုယ္ေတြမို႔၊ (ေရအိုး လက္စြပ္၊ လူလတ္လူငယ္၊ ထမ္းပိုးလြယ္အိတ္)၊ သိပ္မခက္ပါ၊ ေပါင္းစပ္သာဓကာ။
+ ႀကိယာနာမ္အတြက္၊ (အ ျခင္း ခ်က္ မႈ၊ ဖြယ္)နက္ျပဳသည္၊ ဂုဏ္ရည္ျပမူ၊ ထိုနည္းတူ၊ မွတ္ယူသာဓကာ။
+ ၁ပုလ္ႅိင္ ၂ဣတ္ၱိ၊ ၃နပုန္ ၄ဒြိ၊ မွတ္သိလိင္ေလးျဖာ။
+ လိင္ေလးမ်ိဳးမွာ၊ ၁(အဘိုးအေဖ)၊ ၂(အဘြား ေမ မ)၊ ၃(ေပတံ မ်က္မွန္)၊ ၄(ငါ ၀တ္ဆံ)၊ မွတ္ျပန္သာဓကာ။
+ ဧက ဗဟု၊ နည္းမ်ားမႈ၊ မွတ္ျပဳကိန္း ၂ ျဖာ။
+ (မ်ား ႏွင့္ တို႔ ႏွင့္၊ မ်ားတို႔ တို႔မ်ား)၊ အသံုးမ်ား၊ မွတ္သားဗဟုမွာ။ ။
နာမ္စား
# နာမ္၏အစား၊ သံုးကာထား၊ နာမ္စားေခၚရသည္။
# ၁ပုဂၢလ ၂အၫႊန္း၊ ၃ေမးခြန္း ၄သခ်ၤာ၊ နာမ္စားမွာ၊ ၄ ျဖာကြဲပါသည္။
# ေျပာသူ နာသူ၊ ေျပာခံသူ၊ မွတ္ယူပုဂၢလီ။
# (ကၽြန္ေတာ္ ကၽြႏု္ပ္၊ ကၽြန္မ က်ဳပ္ ငါ)၊ ေျပာတတ္ရာတြင္၊
(ခင္ဗ်ား မင္း သင္၊ ညည္းႏွင့္နင္)၊ နာလွ်င္နာကာ၊ ေျပာခံရာမူ၊ (သင္းႏွင့္သူ)၊ မွတ္ယူပုဂၢလီ။
# အၫႊန္း (ဤထို၊ ၎ ဟို၊ မွတ္ဆို ယင္း ႏွင့္ သည္)။
# အေမး (မည္သည္၊ မည္သူ အဘယ္၊ ဘယ္သူ ဘယ္)၊ မွတ္ဖြယ္ရွိပါသည္။
# ေရတြက္ျပမွာ၊ (ခု ေကာင္) ပါ၊ ပမာဏ၀ယ္၊ (အားလံုး အနည္းငယ္)၊ ၂ သြယ္သခ်ၤာမည္။ ။
နာမ၀ိေသသန
+ အထူးျပဳက၊ ၀ိေသသန၊ ထူးျပဳခံရ၊ ၀ိေသသ်၊ မွတ္ၾကနာမ၊ ၀ိေသသန။
+ ၁ဂုဏ္ ၂ၫႊန္း ၃သခ်ၤာ၊ ၄အေမးနာ၊ ေလးျဖာအနက္ရ။
+ ၁(ေသာ)ႏွင့္ဆံုးက၊ ဂုဏ္ရည္ျပ၊ ၂(ဤ ထုိ ယင္း)က၊ အၫႊန္းျပ။
+ ၃(ေရတြက္ စဥ္ျပ၊ ပမာဏ)၊ သံုး၀သခ်ၤာ၊ ၀ိေသသန။
+ (သံုးေယာက္သံုးခု)၊ (ဒုႀကိမ္ မွတ္ ၃)၊ (အားလံုး အခ်ိဳ႕)၊ မွတ္လို႔လြယ္ကူလွ။
+ (ဘယ္ေလာက္ မည္သည့္၊ မည္သို႔ေသာ ဘယ္၊ မည္မွ်ကြယ္)၊ ေမးဘြယ္နာမ၊ သာဓက။
+ (ေကာင္း ျမင့္ ျမန္ ခ်ိဳ၊ ေကာင္း နီ ခ်ိဳ)၊ ပင္ကိုယ္နာမ၊ ဖြဲ႕စည္းၾက။
+ (ယဥ္ေက်း ေပ်ာ့ေျပာင္း၊ သတ္ၱိေကာင္း)၊ ေပါင္းစပ္နာမ၊ တည္ေဆာက္ၾက။
+ (သာမန္ သာလြန္၊ အသာလြန္ဆံုး)၊ မွတ္ဦးသံုး၀၊ အဆင့္နာမ။ ။
ႀကိယာ
# ျပဳျခင္း ျဖစ္ျခင္း၊ ရွိျခင္းျဖစ္ေစ၊ ျပပုဒ္ေတြ၊ ေခၚေလႀကိယာ။
# (ေရး ဖတ္ စား) က၊ ျပဳျခင္းျပလွ်က္၊ (ျဖစ္ ၿပိဳ က်က္ နီ)၊ ျဖစ္ျခင္းမည္ကာ၊ (တည္ရွိ ႏွင့္ ရွိ)၊ ရွိျခင္းႀကိ၊ မွတ္သိနက္ ၃ ျဖာ။
# (ေရး ျဖစ္ ကစား)၊ မွတ္သားပင္ကိုယ္၊ (သာယာ ခ်ိဳ လွ)၊ ဂုဏ္ရည္ျပမည္၊
(စားေသာက္ ေဆးျခယ္)၊ ေပါင္းစပ္သြယ္၊ မွတ္ဖြယ္ဖြဲ႔သံုးႀကိယာ။ ။
ႀကိယာ၀ိေသသန
+ အထူးျပဳက၊ ၀ိေသသန ... ။ ထူးျပဳခံရ၊ ၀ိေသသ် .... ၊ မွတ္ၾကႀကိယာ၀ိ။
+ အနက္ ဓိပၸါယ္ရ၊ ၁ခ်ိန္ျပ ၂မူရာ၊ ၃ေျခေန ၄ပမာ၊ ၅ေမးပါ ငါးျဖာရွိ။
+ အခ်ိန္ျပတြက္၊ (ယေန႔ နက္ျဖန္၊ သဖက္ခါ ယခု၊ အခု မၾကာခင္၊ အစဥ္ ... )စသည္သိ။
+ မူရာျပကို၊ (တ႐ိုတေသ .....)၊ ေျခေနျပမွာ၊ (သည္းထန္စြာ .... )၊ ပမာဏ၀ယ္၊ (အနည္းငယ္)၊ သိဖြယ္မ်ားစြာရွိ။
+ (မည္မွ် မည္သို႔၊ မည္ကဲ့သို႔)၊ ေမးစို႔ ႀကိယာ၀ိ။
+ ၁ႏွစ္ႀကိမ္ထပ္လွ်က္၊ ၂ပစၥည္းဆက္၍၊ ၃လိုက္ဖက္ကာရန္၊ ဤသံုးတန္၊ မွတ္ရန္ ဖြဲ႕တည္မိ။
+ ႏွစ္ႀကိမ္ထပ္တြင္၊ (လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္၊ ျမန္ျမန္ပိုပို၊ ခ်ိဳခ်ိဳသာသာ)သိ။
+ ပစ္ၥည္းဆက္က၊ “အလွ” “တေရြ႕ေရြ႕” ၊ “မဆန္းတဆန္း”၊ “ခပ္ျမန္ျမန္”ႏွင့္၊ “တရၾကမ္း” ပါ၊ “စြာ” ဟု မ်ားစြာရွိ။
+ ကာရန္လိုက္သည္၊ (နီတီတီႏွင့္၊ စီရရီ သာ၊ ဆာတာတာ)၊ မွတ္ပါႀကိယာ၀ိ။
+ သာမန္ သာလြန္၊ အသာလြန္ဆံုး၊ မွတ္ဦး ႀကိ၀ိ၊ သံုးဆင့္ရွိပါ၏။ ။
၀ိဘတ္
# နာမ္ႏွင့္နာမ္စား၊ ေနာက္မွသြား၍၊ ကတၱားျဖစ္သည္၊ ကံျဖစ္သည္ႏွင့္၊ ႀကိယာေနာက္က၊ ကာလမ်ိဳးစား၊ ေ၀ပိုင္ျခား၊ စကား၀ိဘတ္မည္။
# နာမ္၀ိဘတ္မွာ၊ ၁ကတ္ ၂ကံ ၃ထြက္ခြာ၊ ၄ေရွး႐ႈရာႏွင့္၊ ၅ဆိုက္ရာ ၆သံုးခံ၊ ၇ေၾကာင္း ၈လက္ခံကာ၊ ၉ေနရာ ၁၀အခ်ိန္တြင္၊ ၁၁ပိုင္ ၁၂လိုက္ ၁၃ယွဥ္တြဲ၊ ၁၄ခြဲ ၁၅ရည္စူးခ်က္၊ ၁၆ေနရာဆက္တိုက္၊ ၁၇ခ်ိန္ဆက္တိုက္တဲ့၊ မွတ္ထိုက္ဆယ့္ခြန္အလီလီ။
# ကတ္ (သည္ က မွာ)၊ ကံ (ကို) ပါ၊ ထြက္ခြာ (မွ က)၊ ေရွး႐ွဴျပ၊ မွတ္ၾက (သို႔) ဟုရွိပါသည္။
# ဆိုက္ရာ (သို႔ ထိ၊ အထိ ထိေအာင္၊ သို႔တိုင္ေအာင္) ႏွင့္၊ သံုးခံ (ျဖင့္ ႏွင့္)၊ ေၾကာင္း (ေၾကာင့္ ျဖင့္)၊ လက္သင့္ခံ (အား) ရွိပါသည္။
# ၀ိေနရာျပ၊ အခ်ိန္ျပလွ်င္၊ (၌မွာတြင္၀ယ္က)၊ ပိုင္ဆိုင္ျပသည့္၊ အကၡရာ (၏)၊ သိရွိၿပီးလည္းျဖစ္ပါမည္။
# လိုက္ေလ်ာျပက၊ (အရ အလိုက္၊ အထိုက္အေလ်ာက္၊ အတိုင္း အားေလ်ာ္၊ စြာ) တြဲေသာ္၊ မွတ္ေနာ္လြယ္ကူလွပါသည္။
# ယွဥ္တြဲျပမူ၊ (ႏွင့္ အတူႏွင့္၊ ႏွင့္အညီ ႏွင့္အမွ်)၊ ခြဲထုတ္ျပလဲ၊ (တြင္ အထဲမွ၊ အထဲမွာ အနက္)၊ ဆက္ဆက္က်က္ရင္ရပါမည္။
# ရည္စူးခ်က္မွာ၊ (အလို႔ငွာ၊ ငွာ ဖို. အတြက္၊ အဖို႔) က်က္ကာ၊ ေနရာဆက္တုိက္၊ ခ်ိန္ဆက္တိုက္တြက္၊ သိထိုက္ (တိုင္တိုင္၊ တိုင္ေအာင္ ပတ္လံုး၊ လံုးလံုး)ဟူ၍၊ မေမ႔သင့္တာရွိၾကၿပီ။
# ႀကိယာ၀ိဘတ္၊ ၂ မ်ိဳး တြက္က၊ ကာလျပမွာ၊ ပစ္ တိတ္ နာ သည္၊ ပစ္ (သည္၏ၿပီ) ..၊ တိတ္(သည္၏ၿပီ)၊ နာ (လိမ့္မည္ လတၱံ႕၊ အ့ံ ႏွင့္ မည္)။
# မ်ိဳးစားျပရာ၊ ႀကိယာ၀ိဘတ္၊ တစ္မ်ိဳးမွတ္ေတာ့၊ (ေစခိုင္း-ေလာ့ မွ၊ ၫွိ- စို႔ ရေအာင္၊ ဆႏၵ-ပါေစ၊ မိန္႔ခ်-ေစ၊) ၄ ေထြမွတ္ဦးမည္။ ။
သမၺႏၶ
+ ပုဒ္အခ်င္းခ်င္း၊ ၀ါက်ခ်င္းႏွင့္၊ ခ်င္းခ်င္း ဓိပၸါယ္၊ ဆက္စပ္သြယ္၊ ေခၚကြယ္သမ္ၺႏ္ၶ။
+ ပုဒ္ဆက္ ၀ါဆက္၊ ဓိပ္ၸါယ္ဆက္၊ ဆပ္စပ္သံုး၀၊ သမ္ၺႏ္ၶ။
+ ပုဒ္ဆက္မ်ိဳးစား၊ (မွတပါး သို႔မဟုတ္၊ ႏွင့္ လဲဟုတ္ေပ၊ ျဖစ္ေစျဖစ္ေစ)၊ ၀ါက်ေတြဆက္၊ (လွ်င္ ၍ လွ်က္လို႔၊ သကဲ့သို႔ႏွင့္၊ ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္)၊ ဓိပၸါယ္ဆက္တြင္၊ (သို႔ရာတြင္၊ ထို႔ျပင္ ထိုအခါ၊ ထိို႔ေၾကာင့္သာ)၊ မွတ္ရာသမ္ၺႏ္ၶ။
+ ၁ဆန္႔က်င့္ ၂ခ်ိန္ျပ၊ ၃က်ိဳးေမွ်ာ္ျပႏွင့္၊ ၄ေၾကာင္းျပ ၅ႏႈိင္းယွဥ္ (ယွီး)၊ ၆ေပါင္းစည္ ၇ေရြးခ်ယ္၊ ၈ကန္႔သတ္ခ်က္(ခ်ယ္)ျပ၊ ၉ကန္႔မဲျပလွ်က္၊ ၁၀တၿပိဳင္နက္ဟု၊ ၁၁တစ္ခုၿပီးတစ္ခု၊ တစ္ခုတစ္က်ိပ္၊ နက္ဓိပၸါယ္ရ၊ သမၺႏၶ။
+ ဆန္႔က်င္ျပမွာ၊ (လ်က္ ေစကာမူ၊ သို႔ရာတြင္ ေသာ္လည္း၊ မမွတ္ဘဲ)၊ အၿမဲ မွတ္မရ။
+ အခ်ိန္ျပႏိုင္၊ (ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္၊ မတိုင္မီက၊ တိုင္း ရင္း မွ)၊ မွတ္မွ အမွတ္ရ။
+ အကိ်ဳးေမွ်ာ္မွန္၊ (ေအာင္ ဖို႔ ရန္ မွာ၊ ရန္ အလို႔ငွာ၊ ေၾကာင္းျပမွာ (ႏွင့္၊ ၍ သျဖင့္ မို႔၊ ထို႔ေၾကာင့္) သိမွရ။
+ ႏႈိင္းယွဥ္ျပတြက္၊ (သလို ထက္နဲ႔၊ သကဲ့သို႔) လွ်င္၊ ေပါင္းစည္းတြင္မူ၊ (အျပင္ လည္း.. လည္း..၊ သာမက လည္း၊ ႏွင့္) လည္းသံုးလို႔ရ။
+ ေရြးခ်ယ္ျပယုတ္၊ (သို႔မဟုတ္) မွတ္၊ ကန္႔သတ္ခ်က္ျပ၊ (လွ်င္ မွ က )တဲ့၊ ကန္႔သတ္မဲ့ေသာ္၊ (ျဖစ္ေစ ေသာ္လည္းေကာင္း)၊ ထပ္ေလာင္းသံုးတတ္ၾက။
+ တစ္ၿပိဳင္နက္မွာ၊ (လွ်က္ ကာ ရင္း) ၿပီး၊ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု၊ (ကာ ၍) ျပဳ၊ မွတ္စုထုတ္ထားၾက။ ။
ပစၥည္း
# နာမ္ နာမ္စား နာ၊ ႀကိယာႏွင့္၊ ယာ၀ိတို႔အား၊ ထူးျခားေလးနက္၊ ကူေထာက္စြက္ေသာ္၊ ပစၥည္းေခၚ၏။
# နာမ္ႏွင့္ႀကိယာ၊ ပုဒ္ေျပာင္းပါ၊ သံုးျဖာပစ္ၥည္းရွိ။
# ပစၥည္းနာမ၊ န၀မကား၊ ၁မ်ိဳးျပ ၂လိင္ၫႊန္း၊ ၃ကိန္းၫႊန္း ၄သခ်ၤာ၊ ၅နာမ္ေထာက္ ၆ဥပမာ၊ ၇႐ူပကာႏွင့္၊ ၈အာလုပ္ ၉၀ိစၧာသိ။
# မ်ိဳးျပပစၥည္း၊ (ပင္ ေယာက္ နည္း ခု)၊ ပစၥည္းလိင္ကို၊ (သား သူ ဖို မ၊ ဦး ေဒၚ)ျပလို႔၊ ကိန္းၫႊန္း(တို႔ မ်ား)၊ မွတ္ကာထား၊ ႀကိဳးစားက်က္ရင္သိ။
# သခ်ၤာေလးနက္၊ ပစၥည္းတြက္က၊ (ခန္႔ ႀကိမ္ က်စီ၊ ေျမာက္)စသည္ပါ၊
နာမ္ေထာက္(သာလွ်င္၊ ေတာ့ ပါ လည္း မ်ား)၊ မွတ္ကာထား၊ ႀကိဳးစားက်က္ရင္သိ။
# ဥပမာဆို၊ (ကဲ့သို႔ လို ႏွယ္၊ အတိုင္း) သြယ္ရ၊ ႐ူပကသေဘာ၊ (တည္း ဟူေသာ)ကို၊
အာလုပ္ဆိုရင္၊ (ဟယ္ ေဟ့ ခင္ဗ်ာ)၊ ၀ိစၦာ (တကာ၊ တိုင္း အရြာရြာ၊ မွတ္ကာႀကိဳးက်က္သိ။
# အေမးပစ္ၥည္း၊ (ေလာ လား နည္း လဲ၊ တံုး) ႏွင့္တြဲရ၊ ကိန္းၫႊန္း(ၾကကုန္၊ ၾကႏွင့္ ကုန္)ကာ၊ ႀကိယာေထာက္မွာ၊ (မိ ၀့ံ ပါ ခဲ့၊ ႏိုင္ ခ်ည္း သာပင္)၊ သံုးရင္လဲရ၊ အျငင္းျပက၊ (မ ႏွင့္ မ-ဘူး)၊ ၀ါက်ေနာက္(ေပါ့၊ ကြယ္ ေနာ္ ေပါ့ ေလ)၊ မွတ္ၾကေလ၊ သိေလအက်ိဳးရွိ။
# နာမ္ပုဒ္ေျပာင္းက၊ (ျခြင္းခ်က္ အ-အ၊ မႈ အ စရာ)၊ နာမ၀ိေသ၊ ပုဒ္ေျပာင္းေလဘိ၊ (ေသာ သည့္ မည့္)မို႔၊ ႀကိယာ၀ိမွာ၊ ပုဒ္ေျပာင္းပါေသာ္၊ (စြာ အ တ-တ၊ ရ ခ်ည္ ေမ့ခ်ည္) ၊ က်က္ၾကမည္၊ ဇြဲသည္္အဓိက(အဓကိ)။ ။
+++++++++++